Op 5 september 2001 is onze 11 jaar oude Sheltie teef Shelley gestorven aan Maligne Histiocytose (MH). Maligne Histiocytose is een zeldzame ziekte met een snelle, fatale afloop, waarbij histiocyten zich razendsnel vermenigvuldigen en verschillende weefsels en organen binnendringen. Histiocyten zijn een type bloedcel welke tot een normaal deel van het immuun systeem van de hond behoort. Histiocyten ontstaan uit cellen in het beenmerg en verspreiden zich naar de verschillende weefsels via de bloedsomloop. Hun normale taak is het binnendringen en vernietigen van bacteriën en ander materiaal dat niet in het lichaam thuishoort. Door een nog onbekende oorzaak hebben honden met MH te veel histiocyten. Deze cellen hopen zich in bepaalde gedeelten van het lichaam op en veroorzaken daar enorme problemen.

Maligne Histiocytose is in de meeste hondenrassen zeer zeldzaam, maar de Berner Sennen en de Flatcoated Retriever zijn opvallende uitzonderingen. Daarom veronderstelt men dat het type histiocytose in die twee rassen erfelijk is. Wanneer het in andere rassen (zoals in ons geval een Sheltie) voorkomt, is dat puur pech.. In deze gevallen is de oorzaak onbekend, en daarom is het voorkómen van deze ziekte momenteel nog niet mogelijk. Het kan zijn dat de ziekte ontstaat door een ongewone reaktie van het immuun systeem op stoffen die normaal in onze omgeving voorkomen. Het kan bijvoorbeeld ook een reaktie op de jaarlijkse inenting zijn. Hierover is momenteel nog niets met zekerheid bekend. De ziekte is echter niet besmettelijk, de hond heeft het dus niet van een andere hond gekregen en kan het ook niet worden overdragen op andere honden of mensen.

In de veterinaire literatuur wordt gesproken over twee types histiocytose; maligne (verspreiding via de bloedstroom heeft reeds plaatsgevonden) en systemische. Het is niet duidelijk welk verband deze twee types hebben. Het is mogelijk dat het verschillende verschijningsvormen zijn van dezelfde ziekte. Systemische histiocytose is de langzame vorm. Hierbij kan verschillende keren een remissie optreden voordat het uiteindelijk de verschillende weefsels en organen aantast. Maligne Histiocytose is de agressievere vorm, welke zich gewoonlijk manifesteert bij middelbare en oudere honden en altijd een doodvonnis betekent. Overleving vanaf de tijd van diagnose zal variëren van uren, dagen, misschien weken en in zeer zeldzame gevallen maanden.

Uiteindelijk zullen de histiocyten verschillende orgaansystemen binnendringen. Het betreft hier vooral de longen, lever, milt, beenmerg en lymfklieren. De klinische symptomen variëren, afhankelijk van waar de verspreiding van de abnormale cellen voorkomen. Helaas heeft de ziekte zich gewoonlijk al enorm verspreid voordat de eerste symptomen merkbaar worden. Vroege symptomen zijn o.a. onverklaarbare en terugkerende koortsaanvallen, neerslachtigheid, loomheid, verlies van eetlust (anorexia), gewichtsverlies en sommige honden krijgen wat bollere ogen waardoor ze meer opvallen. Bloedonderzoek kan gewoon de normale waarden aangeven, maar ook bloedarmoede, afname van het aantal bloedplaatjes, of een verhoogde lever-enzym aktiviteit. Gewoonlijk zal MH zich naar de longen uitzaaien. Dit veroorzaakt over het algemeen meerdere tumoren waardoor er ademhalingsproblemen ontstaan, zoals hoesten, snelle ademhaling en benauwdheid. Röntgenfoto's kunnen de tumoren en andere ongewone zaken aan het licht brengen. Door een biopsie te laten uitvoeren kan worden gekeken of het om een maligne of systemische vorm van de ziekte gaat.

Maligne Histiocytose is een vrij zeldzame ziekte en ondanks ontelbare pogingen van diverse deskundigen over de gehele wereld, is er nog steeds geen succesvolle behandeling mogelijk. Maligne Histiocytose verspreidt zich razendsnel en tegen de tijd dat de diagnose wordt gesteld zijn er meestal al uitzaaiingen waardoor chirurgisch verwijderen van de aangetaste weefsels niet meer helpt. Chemotherapie en bestraling is in het verleden geprobeerd, maar helpen slechts tijdelijk en bewerkstelligen dus geen genezing. Aangezien de prognose slecht is, moet de eigenaar de kwaliteit van het leven van de hond goed observeren om zo het juiste moment voor euthanasie te bepalen. De dierenarts zal helpen het leven voor de hond zo comfortabel mogelijk te houden, tot het moment dat de kwaliteit van het leven zo slecht is geworden dat euthanasie de enige overgebleven optie is. Dit is een erg emotionele tijd vol spanning voor de eigenaar, maar onze Shelley reageerde erg goed op de juiste pijnstillers tot een paar uur voor haar dood.

Om de voortgang van de ziekte te bepalen en zodoende een juist behandelingsplan op te stellen, kunnen diverse testen worden uitgevoerd, zoals bijvoorbeeld: bloedonderzoek, röntgenonderzoek van de borstkas en botten, CT-scans en een biopsie van het betrokken weefsel. Dit laatste wordt gedaan met een aspiratiebiopt (FNA = Fine Needle Aspiration). Deze procedure wordt uitgevoerd door een radioloog met behulp van een echo. Daarbij hoeft geen gebruik te worden gemaakt van narcose, zelfs geen lokale verdoving. Een naald, niet groter dan waarmee normaal een injectie wordt gegeven, wordt in de bult (tumor) gestoken en dan worden tienduizenden cellen opgezogen in een injectiespuit en later onder de microscoop onderzocht. De diagnose kan in veel gevallen snel worden gesteld.

Geen van bovengenoemde vormen van histiocytose mogen we verwarren met het goedaardige histiocytoma. Goedaardige histiocytoma komt vaak voor bij jonge honden en verdwijnt gewoonlijk zonder behandeling. Deze aandoening vormt bulten op de huid die niet uitzaaien en soms uit zichzelf verdwijnen.
Klik hier voor foto's van Farley's histiocytomen
Ik raad U echter aan iedere verdachte bult door middel van een biopsie grondig te laten onderzoeken.

Aangezien de oorzaak nog steeds onbekend is en de individuele symptomen enorm verschillen, is Maligne Histiocytose een erg moeilijke ziekte om uit te leggen en te begrijpen. Op dit moment zijn educatie en kennis de enige wapens die we hebben, maar ze zijn vaak bijzonder ontoereikend. Daarom moeten we onze kennis gebruiken om de gezondheid van onze honden te verbeteren.